Suốt chiều dài lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc, phụ nữ Việt Nam đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phụ nữ đã tham gia phong trào “Ba đảm đang”, “góp phần đắc lực đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”. Đây là cuộc vận động xã hội sôi nổi, một điển hình thành công trong việc phát huy vai trò, sức mạnh của phụ nữ Việt Nam. Và Bà Vũ Thị Bích Liên là một tấm gương điển hình tiêu biểu của phụ nữ Thành Nam trong phong trào “Ba đảm đang” ngày ấy.
Bà Vũ Thị Bích Liên - sinh ngày 1940, nguyên là công nhân nhà máy Dệt thuộc công ty Dệt Nam Định. Bà sinh ra và lớn lên trên quê hương Nam Định anh hùng vào đúng những năm tháng miền Bắc tập trung phát triển kinh tế đi lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội, miền Nam kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược. Đó là những năm tháng gian khổ nhưng vô cùng oanh liệt, hào hùng của dân tộc. Năm 1959, khi vừa tròn 19 tuổi, bà Liên xin vào làm công nhân của Nhà máy Dệt Nam Định. Nhà máy Dệt Nam Định tiền thân là một cơ sở nghiên cứu về tơ lụa, do Toàn quyền Đông Dương De Lanessan lập ra. Sau năm 1954, Nhà máy Dệt Nam Định được Nhà nước tiếp quản từ thực dân Pháp. Dưới thời bao cấp, lúc cao điểm, Nhà máy có hàng vạn cán bộ, công nhân làm việc. Khi đó, đa số các gia đình ở thành phố Nam Định đều có người làm việc tại Nhà máy. Cùng với nhiều nhà máy khác trên địa bàn, quy mô to lớn của Nhà máy Dệt Nam Định đã đưa thành phố Nam Định trong một thời kỳ dài được xem là thành phố công nghiệp, thành phố lớn thứ 3 ở miền Bắc sau Hà Nội, Hải Phòng, được người dân cả nước gọi thân mật là “Thành phố Dệt”. Với sự thông minh, nhanh nhẹn, tháo vát, chỉ sau hơn một năm làm thợ dệt, bà Liên đã trở thành thợ chính đứng máy. Sau 4 năm, bà là một trong số những công nhân đứng máy đạt năng suất cao của nhà máy.
Tháng 5/1963, sau khi dự xong Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nam Định lần thứ V, Hồ Chủ tịch đã đi thăm bếp nấu, nhà ăn tập thể và một số phân xưởng Nhà máy Dệt, thăm khu nhà ở của công nhân, thăm bệnh viện và phòng triển lãm của tỉnh Nam Định. Bà Liên kể:
“Hôm đó, đang đứng máy, bác quản đốc vào gọi tên tôi cùng một số công nhân tiên tiến khác đến hội trường nhà Tôn để gặp Bác Hồ. Lúc đó, cảm giác vui sướng, hồi hộp không kể xiết vì lần đầu được gặp vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Tôi được ngồi ở hàng ghế thứ 3, cách Bác không xa, Bác trò chuyện, hỏi han, khen ngợi thành tích của Nhà máy, nhắc nhở mọi người phải đoàn kết, phấn đấu hơn nữa... Đối với tôi lần gặp mặt đó cứ như một giấc mơ! Biết bao nhiêu bồi hồi, xúc động xen lẫn niềm vui, niềm tự hào, niềm vinh dự được gặp Người. Kể từ sau lần gặp đó, ngày nào cũng vậy, cứ đến ca làm việc của mình, tôi lại đến trước khoảng một tiếng đồng hồ để xem lại máy móc có hỏng hóc gì không, gỡ lại những chỗ chỉ bị rối, rồi mày mò tìm cách để làm sao cùng lúc đứng được nhiều máy. Cứ như thế, với sự cần mẫn, quyết tâm, nhanh nhạy, ban đầu một mình tôi đứng sáu máy, rồi tám máy, 10 máy. Lúc đó, ngoài tôi chỉ có hai người khác của Nhà máy Liên hợp Dệt Nam Định làm được điều này. Khi ấy, mỗi ca làm 8 tiếng với tôi là cuộc thử thách thật sự về sức lực và trí lực. Chân phải thoăn thoắt bước giữa dàn máy, mỗi buổi đi bộ hơn 20km. Mắt và tay phải thật nhanh để phát hiện máy lỗi và nối sợi siêu tốc. Chậm một tí là hỏng ngay. Nhưng những ngày lao động gian khổ đó cũng là giai đoạn đáng nhớ và tự hào nhất của tôi. Tôi liên tục đạt danh hiệu thợ giỏi cấp xưởng, cấp nhà máy và thợ giỏi toàn miền Bắc”.
Tháng 3/1965, Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam phát động phong trào “Ba đảm đang”: đảm đang sản xuất và công tác, đảm đang gia đình, đảm đang phục vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu. Trên mặt trận lao động sản xuất, công tác, hàng chục triệu phụ nữ đã không quản ngày đêm và bom đạn kẻ thù, vừa hăng hái thi đua lao động sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu. Trong các công trường, nhà máy, xí nghiệp với khẩu hiệu thi đua “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”, với quyết tâm “tim có thể ngừng đập, máy không thể ngừng chạy”, hàng chục vạn nữ công nhân “tay búa, tay súng” đã sôi nổi tham gia phong trào thi đua “luyện tay nghề, thi thợ giỏi” nêu cao tinh thần làm chủ tập thể, ra sức phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật. Chị em công nhân nhà máy Dệt Nam Định cũng hăng hái hưởng ứng phong trào “Ba đảm đang”, nhiều chị liên tục hoàn thành vượt mức kế hoạch.Bà Liên là một trong những điển hình đó.
 vinh dự được chụp ảnh với Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch tháng 12-1966_.png)
Bà Vũ Thị Bích Liên,(người đứng thứ 2 từ trái sáng) vinh dự được chụp ảnh với Bác Hồ
tại Phủ Chủ tịch tháng 12-1966.
Ngày 01/12/1965, tại hội trường Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc, Thành hội phụ nữ Hà Nội mở Đại hội “Ba đảm đang”. Bà Liên vinh dự được chọn cử đi dự Đại hội. Đây cũng là lần thứ hai Bà được gặp Bác Hồ. Bà Liên kể “ Chiều 02/12/1965 (ngày họp thứ 2) vào khoảng 16 giờ, Đại hội vô cùng vui sướng, phấn khởi được đón Bác.Vừa thấy Bác, cả Hội trường đứng bật dậy, vỗ tay ran như sấm lẫn với tiếng reo vô cùng phấn khởi:
- Bác! Bác đến! Bác đến!... Hồ Chủ tịch muôn năm! Hồ Chủ tịch muôn năm!
Cùng đi với Người có Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Anh hùng miền Nam Tạ Thị Kiều. Không khí Đại hội vô cùng náo nhiệt, sôi nổi. Bác đã kể cho Đại hội nghe về những gương anh hùng của phụ nữ ta trong thời kỳ bí mật, trong cuộc kháng chiếnchống Pháp và sự hy sinh anh dũng của chị em miền Nam trong chống Mỹ. Rồi Bác rút trong túi ra một cột báo của Báo Thủ đô ngày hôm đó, đọc tên bảy bà và chị là công nhân, là nôngdân, là giáo viên đã đạt nhiều thành tích. Bác trao cho họ mỗi người một tấm huy hiệu. Sau cùng Bác hỏi:
- Các cô có muốn được Bác thưởng Huy hiệu của Bác không?
Cả hội trường lại phấn khởi trả lời vang lên:
- Thưa Bác, có ạ, có ạ!
- Vậy các cô về làm công tác cho tốt, Bác sẽ thưởng!
Cũng tại Đại hội, Người đã biểu dương truyền thống anh hùng của phụ nữ Việt Nam: “Dân tộc Việt Nam là một dân tộc anh hùng, thanh niên Việt Nam là thanh niên anh hùng, phụ nữ Việt Nam là phụ nữ anh hùng. Hai nghìn năm trước đây ta đã có các nữ anh hùng: Hai Bà Trưng, Bà Triệu. Trong cách mạng giải phóng dân tộc, trong kháng chiến chống Pháp trước kia và trong kháng chiến chống Mỹ ngày nay, ta cũng có nhiều anh hùng là phụ nữ. Trên thế giới chưa có nơi nào phụ nữ làm Phó Tổng tư lệnh như ở miền nam nước ta. Thi đua với phụ nữ miền nam là đẩy mạnh sản xuất, thực hành tiết kiệm, không sợ gian khổ, không sợ hy sinh. Khó khăn đến mấy ta cũng vượt qua được và nhất định chúng ta đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược”.
Năm 1965 Bà Liên lập gia đình, một năm sau bà sinh con trai đầu lòng, năm 1967 chồng bà lên đường nhập ngũ. Một mình ở nhà, bà vừa làm việc tại nhà máy vừa tận tình chăm sóc bố mẹ già, vừa nuôi con nhỏ, giữ trọn đạo thủy chung. Những năm 1965-1966, giặc Mỹ leo thang ném bom miền Bắc. Đó là khi người thợ dệt phải vừa sản xuất, vừa tự vệ chiến đấu. Súng gác ngay đầu máy, nghe còi báo động là lao ra hầm trú ẩn, sẵn sàng trực chiến. Thời ấy, công nhân nhà máy dệt bất chấp nguy hiểm để cứu nguyên liệu sản xuất là các kho bông, sợi. Trong những trận bom ác liệt trút xuống Nam Định, có những người là chị em đồng nghiệp của bà trực tiếp chiến đấu, hy sinh, trở thành liệt sĩ. Đó là những ký ức không thể quên, trong một thời khói lửa mà mỗi người công nhân sống với tinh thần “máy ngừng chạy như tim ngừng đập”, biến những mất mát, đau thương thành động lực lao động, sản xuất. Nhà máy dệt Nam Ðịnh, với 70% là nữ công nhân, chị em vững vàng bám máy sản xuất, liên tục vượt kế hoạch.
Bà Liên kể: “Ký ức vinh dự, tự hào nhất với tôi là lần được gặp Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch. Đây là lần gặp mặt thứ ba và cũng là lần tôi được nói chuyện trực tiếp với Bác. Đến tận bây giờ tôi vẫn nhớ như in từng câu nói, từng cử chỉ của Người. Tháng 5/1968, tôi là thành viên của đoàn Việt Nam sang Triều Tiên để biểu diễn thao tác, trao đổi kinh nghiệm về nghề dệt. Tháng 11 năm đó, Nhà máy Dệt Bình Nhưỡng cũng cử người thợ dệt giỏi nhất là Lý Hoa Xuân sang Hà Nội báo cáo kết quả cuộc giao lưu, học hỏi giữa hai phía với Bác Hồ. Tôi được lên Hà Nội gặp và báo công với Bác. Tại Phủ Chủ tịch, Bác ân cần hỏi thăm từng người thợ.
Bác hỏi tôi: Cháu đã có gia đình chưa?
- Dạ cháu có rồi ạ!
- Thế đã có con chưa?
- Cháu được một cháu trai rồi ạ!
Rồi Bác bảo người cảnh vệ lấy gói kẹo làm quà để tôi mang về cho con nhỏ. Lúc cả đoàn ra chụp ảnh lưu niệm cùng Bác, thấy tôi đứng tay không, Bác lại nói chú cảnh vệ lấy cho tôi bát hoa hồng, cầm chụp ảnh cho đẹp!
Từng lời nói, cử chỉ, việc làm của Bác khiến trái tim tôi đến tận bây giờ vẫn cảm thấy ấm áp vô cùng. Tôi thấy lòng mình ấm lại, vui, lạc quan và dường như được tiếp thêm sức mạnh để tiếp tục sống và chiến đấu! Tôi tự nhủ với lòng mình, ngày mai, tôi lại cùng với tất cả chị em nhà máy hăng say sản xuất để quê hương tôi được đẹp giàu, Tổ quốc tôi được thống nhất.
Bà Vũ thị Bích Liên tham gia Hội chọn thợ giởi miền Bắc 1971
Đầu năm 1970, Nhà máy Dệt Nam Định tiếp tục phát động đẩy mạnh sản xuất khi giặc Mỹ tổ chức chiến tranh phá hoại lần thứ 2 ra miền Bắc. Công nhân các xưởng nô nức thực hiện khẩu hiệu “ôn lý thuyết, luyện tay nghề, thao diễn kỹ thuật, bật điển hình, trở thành thợ giỏi” qua các cuộc thi tay nghề, thi thợ giỏi từ cấp tổ, buồng máy, xưởng và toàn nhà máy, với mục tiêu phấn đấu hoàn thành vượt mức kế hoạch 1 triệu mét vải để phục vụ tiền tuyến giành thắng lợi cuối cùng. Thời gian này, bà Liên luôn phấn đấu, tự nguyện “tăng ca, tăng giờ”. Bà là trong số ít thợ dệt của nhà máy đảm nhiệm từ 8-12 máy/ca sản xuất, đạt danh hiệu Thợ giỏi toàn miền Bắc “Những con thoi nhanh nhất” năm 1970 - 1971.
Với 36 năm là người công nhân của Nhà máy Liên hợp Dệt Nam Định bà Liên là một trong “Những con thoi nhanh nhất của nhà máy”, là “Thợ giỏi toàn miền Bắc”, bà đã làm việc không mệt mỏi, nhiệt huyết, hăng say, mê mải với từng con thoi, sợi chỉ, góp một phần sức lực để dệt nên hàng triệu mét vải cho đất nước, vì miền Nam ruột thịt! Là một người phụ nữ của gia đình, bà Liên tự hào vì mình đã làm trọn đạo hiếu, trong những ngày chồng đi chiến đấu xa nhà, bà chăm lo cho bố mẹ già lúc ốm đau, tuổi cao sức yếu, nuôi 2 con khôn lớn trưởng thành. Hiện tại, con trai lớn của bà đang là Giáo sư giảng dạy tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội, con gái bà công tác tại Công ty Điện lực Nam Định,bà có 4 cháu và 5 chắt. Con cháu đều thành đạt, chồng bà (Đại tá về hưu) đã mất được 2 năm.
Có thể nói, phong trào “Ba đảm đang” đã trở thành một trong những biểu tượng cao nhất của phong trào thi đua yêu nước ở miền Bắc trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, là biểu hiện sinh động của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Với thành tích đặc biệt xuất sắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Đảng và chính phủ tặng phụ nữ Việt Nam 12 chữ vàng: “Phụ nữ Việt Nam dũng cảm, đảm đang, chống Mỹ, cứu nước” vào dịp kỷ niệm ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam 20/10/1966. 60 năm trôi qua nhưng phong trào “Ba đảm đang” vẫn in sâu trong tâm trí của bà Liên về một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Ngô Hoa - Ban Tuyên giáo CSLP |