Tiền mừng tuổi được bắt nguồn từ Trung Quốc và được lan truyền sang Việt Nam. Người Trung Quốc xưa thường lấy chỉ đỏ xuyên 100 đồng tiền tặng nhau nhân ngày Tết ngụ ý chúc: ‘Sống lâu trăm tuổi’. Họ còn xuyên thành hình thú, những hình mang ý nghĩa tốt lành như cá chép, hình chữ ‘như ý’, hình rồng…với ngụ ý chúc nhau được no đủ, dư thừa. Và họ có những truyền thuyết kể về lai lịch tiền mừng tuổi.

          Có truyền thuyết kể rằng: Ngày xửa ngày xưa có một loài yêu quái gọi là con Tụy, thường xuất hiện vào đêm Giao thừa thích xoa đầu các cháu nhỏ đang ngon giấc. Các cháu giật mình khóc thét, để rồi ngày hôm sau không nhức đầu sốt cao thì cũng ngớ ngẩn khiến các gia đình có con nhỏ không dám ngủ, phải thắp đèn cả đê cho đến sáng, cũng từ đó bắt đầu xuất hiện từ ‘canh Tụy’. Có hai vợ chồng ngoài 50 tuổi mới sinh được mụn con trai. Đêm giao thừa năm ấy có tám vị tiên đi chơi qua nơi này đoán được nhà cậu ấm sẽ gặp nạn, liền hóa thành tám đồng tiền túc trực bên cháu. Thấy có những đồng tiền đồng, hai vợ chồng lấy giấy đỏ gói lại rồi đặt bên gối con và tắt đèn đi ngủ. Nửa đêm con Tụy xuất hiện, vừa giơ tay định xoa đầu trẻ thì từ gói giấy đỏ bên chiếc gối lóe lên những tia vàng sáng rực khiến các con Tụy khiếp vía bỏ chay. Ngày hôm sau, khi đem việc lấy giấy đỏ gói tiền để bên gối con kể lại cho láng giềng nghe, ai cũng lấy làm lạ. Về sau nhà nào cũng làm theo, dần dần những đồng tiền gói giấy đỏ ấy trở thành tiền mừng tuổi.

          Một truyền thuyết khác kể rằng: Tiền mừng tuổi bắt nguồn từ cung đình đời nhà Đường. Năm đó Dương Qúy Phi sinh hạ Hoàng tử, được tin mừng vua Đường Huyền Tông đích thân đến thăm và ban cho Dương Qúy Phi một số vàng bạc gói trong giấy đỏ. Dương Qúy Phi coi đó vừa là chiếc bùa Hoàng Đế ban tặng con trẻ để trừ tà. Viêc này được đồn đại ra ngoài, từ cung đình lan rộng ra dân gian, nhiều người bắt chước tặng tiền mừng và cũng bắt đầu coi như tặng món lộc trừ tai họa, mang lại nhiều điều may mắn.

          Không ai biết chính xác tục mừng tuổi du nhập vào nước ta từ khi nào. Song đã từ rất lâu, cứ mỗi dịp Xuân về, vào sáng mùng một Tết các con cháu tụ họp ở nhà tộc trưởng để lễ Tổ tiên chúc Tết ông bà, những người lớn tuổi. Hoặc đi thăm nhà bạn bè, họ hàng. Đồng thời những người lớn trong gia đình, họ hàng, bạn bè của cha mẹ cũng chuẩn bị ít tiền mừng tuổi các em và chúc các em chóng lớn, học hành đỗ đạt…Những món tiền này được cho vào phong bao màu đỏ trơn hoặc có văn hoa vàng. Tiền mừng tuổi được nhận trong ngày Tết gọi là ‘Tiền mở hàng’, ngày xưa còn có lệ cho tiền vào phong bao với số tiền lẻ (không phải là tiền chẵn), ngụ ý tiền này sẽ sinh sôi nảy nở thêm nhiều hơn.

          Mừng tuổi đầu năm mới là nét đẹp văn hóa lâu đời của dân tộc Việt Nam. Cần phải lưu giữ nét đẹp này và không nên lợi dụng nó vào những mục đích khác. Có thể nói tục lệ mừng tuổi là một đặc trưng của ngày Tết.

Bài viết được sưu tầm